Ô nhiễm môi trường bao gồm nhiều loại ô nhiễm khác nhau như ô nhiễm nước, ô nhiễm không khí, ô nhiễm đất,... do chất thải công nghiệp và rác thải sinh hoạt gây ra. Ô nhiễm môi trường đang là tình trạng báo động trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Việc hiểu biết và áp dụng các biện pháp khắc phục trở nên thiết yếu để hướng tới một môi trường xanh sạch đẹp trong tương lai. Tham khảo ngay bài viết để tìm hiểu chi tiết về ô nhiễm môi trường là gì? Các loại ô nhiễm môi trường, nguyên nhân và một số biện giảm thiểu ô nhiễm.
Ô nhiễm môi trường là gì?
Ô nhiễm môi trường là hiện tượng diễn ra khi các yếu tố không mong muốn từ bên ngoài làm thay đổi đặc tính vật lý, hóa học và sinh học của môi trường tự nhiên, dẫn đến sự ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của con người, đa dạng sinh học và môi trường xung quanh.
Sự suy thoái của môi trường là quá trình môi trường tự nhiên bị làm ô nhiễm bởi các chất gây hại như chất thải công nghiệp, khí từ xe cộ, hóa chất nông nghiệp, và các loại chất ô nhiễm khác, biến đổi môi trường sống và gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho tất cả các hình thái sống. Phần lớn các nguồn gốc của ô nhiễm đều liên quan đến hoạt động của con người, mặc dù một số sự kiện tự nhiên cũng có thể tạo ra ô nhiễm.
Các dạng ô nhiễm môi trường
Ô nhiễm môi trường có nhiều dạng, mỗi dạng có đặc điểm, tính chất và gây ra nhiều hậu quả khác nhau lên con người và môi trường tự nhiên, cụ thể:
Ô nhiễm môi trường đất
Ô nhiễm đất Là tình trạng đất bị suy thoái do nồng độ các chất ô nhiễm trong đất cao, cùng với đó là sự thay đổi đột ngột của các môi trường khác. Gây ra do một loạt nguyên nhân: chất thải hóa học, phân bón và thuốc trừ sâu, chất phóng xạ, rác thải sinh hoạt, chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POPs),...
Ô nhiễm môi trường nước
Ô nhiễm nước là hiện tượng nguồn nước bị nhiễm bẩn, chứa hàm lượng các chất độc hại cao gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Được gây ra bởi một số nguyên nhân như: chất thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt, vi hạt nhựa (Microplastics), kim loại nặng,...
Ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm không khí là tình trạng thay đổi các thành phần có trong không khí, chịu tác động lớn từ khói, bụi và các khí lạ thải ra từ quá trình sản xuất. Dấu hiệu nhận biết là biến đổi khí hậu, mùi hôi lạ, bụi nhiều gây mất tầm nhìn,... Ô nhiễm không khí xuất phát từ các nguyên nhân: Khí thải từ xe cộ (Bao gồm khí CO2, NOx, SO2 và hạt PM2.5 từ động cơ đốt trong), khí thải từ các nhà máy, nông nghiệp (Khí metan từ chăn nuôi và khí amoniac từ phân bón), khí nhà kính, khói thuốc lá,...
Một số loại ô nhiễm khác
Ngoài những loại ô nhiễm trên, một số loại ô nhiễm môi trường khác có thể kể đến như:
- Ô nhiễm tiếng ồn: đây cũng được xem như là một dạng ô nhiễm môi trường, khi tiếng ồn quá lớn, vượt khỏi ngưỡng chịu đựng của con người và động vật, gây khó chịu. Loại ô nhiễm này xuất hiện ở hầu hết các thành phố lớn, nguyên nhân chủ yếu là tiếng còi xe, giao thông,...
- Ô nhiễm phóng xạ: là hiện tượng môi trường bị ô nhiễm bởi các chất phóng xạ, các nguồn gây ô nhiễm phóng xạ thường gặp bao gồm sự cố tại các nhà máy điện hạt nhân, thử nghiệm vũ khí hạt nhân, xử lý không đúng cách của chất thải hạt nhân từ bệnh viện và nghiên cứu khoa học
- Ô nhiễm ánh sáng: Ô nhiễm ánh sáng là hiện tượng mất cân bằng ánh sáng tự nhiên do lượng ánh sáng nhân tạo quá mức trong môi trường, gây ra các vấn đề về sức khỏe, ảnh hưởng tới đa dạng sinh học và làm giảm khả năng quan sát bầu trời đêm. Phát sinh từ nhiều nguồn như đèn đường, biển quảng cáo, ánh sáng từ các toà nhà và các hoạt động giải trí ngoài trời
- Ô nhiễm điện từ trường: là một trong những loại ô nhiễm môi trường nguy hiểm, được tạo ra bởi sự phát xạ năng lượng điện từ ở nhiều dạng khác nhau, bao gồm sóng radio, sóng microwaves, và thậm chí ánh sáng nhìn thấy. Mặc dù ô nhiễm điện từ không được nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng nó có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và hệ sinh thái, như gây rối loạn sinh học và ảnh hưởng đến hành vi và sự sinh trưởng của các loài động vật.
Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường
Nguyên nhân chính của ô nhiễm môi trường bắt nguồn từ hoạt động xả thải của con người trong sinh hoạt, sản xuất,... Và một số hoạt động tự nhiên như thiên tai (lũ lụt, mưa bão,...) hoặc sự phân hủy của xác động vật,...
Hành động của con người
Thảm họa môi trường được phát sinh từ các chất thải ra môi trường như các hoạt động sản xuất, sinh hoạt hằng ngày của con người. Cụ thể như:
- Chất thải sinh hoạt của cá nhân đến các cơ sở kinh doanh dịch vụ như nhà hàng, khách sạn, quán ăn,...
- Chất thải nông nghiệp từ hoạt động chăn nuôi, trồng trọt như thuốc trừ sâu, phân bón, hóa chất, thức ăn thừa, phân động vật,...
- Chất thải y tế từ các phòng thí nghiệm, phẫu thuật,...
- Chất thải công nghiệp gây ô nhiễm môi trường đến từ các cơ sở sản xuất, kinh doanh như nhà máy, xí nghiệp,...
- Chất thải phát sinh từ các phương tiện giao thông: khói, bụi,...
- Chất thải phát sinh từ các nguyên liệu hóa thạch trong quá trình đun nấu.
Do các yếu tố tự nhiên
Ngoài những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đến từ các hoạt động của con người, thì không thể không nhắc đến các nguyên nhân xuất phát từ yếu tố tự nhiên như:
- Sạt lở đất, núi lửa phun trào, phát xạ mặt trường với cường độ lớn, muối khoáng trong nước có nồng độ quá cao,...đều là những hiện tượng tự nhiên gây ô nhiễm môi trường.
- Xác động vật, thực vật bị phân hủy thành chất hữu cơ làm ô nhiễm nước mặt, ô nhiễm mạch nước ngầm, ô nhiễm bầu không khí.
- Thiên tai, lũ lụt, mưa bão,...khiến chất lượng môi trường bị giảm sút, mất kiểm soát.
Hậu quả của ô nhiễm môi trường
Ô nhiễm môi trường gây ra nhiều hậu quả tiêu cực cho sức khỏe con người, đa dạng sinh học, hệ sinh thái, biến đổi khí học và kinh tế toàn cầu.
Ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm môi trường không khí gây ra các bệnh về đường hô hấp, đe dọa đến sự sống của nhiều loài sinh vật, trong đó có cả con người chúng ta.
Yếu tố gây ô nhiễm không khí nguy hiểm nhất phải kể đến đó là bụi mịn. Bởi nó không chỉ có kích thước khá nhỏ mà còn tồn tại lâu trong không khí và phát tán đi rất xa. Khi xâm nhập sâu vào cơ thể, đặc biệt là phổi, máu sẽ gây nên các bệnh về hô hấp, vô sinh.
Ô nhiễm môi trường không khí cũng làm gia tăng nguy cơ mắc rối loạn nhịp tim tăng cao, đặc biệt nguy hiểm với người cao tuổi, người bị bệnh tim, phụ nữ mang thai, trẻ em dưới 15 tuổi vì sẽ dẫn đến đau tim. Ngoài ra, sóng nhiệt hay tiếng ồn cũng khiến tai bị tổn thương, gây stress, đau đầu, dễ căng thẳng thần kinh,...
Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu khiến nhiệt độ không khí tăng giảm bất thường, nhiệt độ không khí quá cao gây sốc nhiệt, đột quỵ, thậm chí là tử vong
Xem thêm: Mẹo khử bụi mịn bảo vệ sức khỏe gia đình
Ô nhiễm môi trường nước
Sự suy thoái của môi trường nước dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học. Bên cạnh đó, một số nguồn nước giếng khoang, giếng khơi bị ô nhiễm nghiêm trọng mà đến cả người dùng sử dụng hàng ngày còn không thể nhận ra.
Sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm trong một thời gian dài làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường ruột, da liễu, các bệnh truyền nhiễm như tiêu chảy, tả, bại liệt, thương hàn,...
Hơn nữa, nguồn nước ô nhiễm có chứa nhiều kim loại nặng độc hại là nguyên nhân gây ra các bệnh hiểm nghèo như đột biến, ung thư.
Xem thêm: Cách lọc và xử lý nước giếng khơi
Ô nhiễm môi trường đất
Môi trường đất bị ô nhiễm sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các loại cây trồng. Thông qua việc tiêu thụ thức ăn, các chất ô nhiễm trong đất sẽ xâm nhập vào trong cơ thể con người, từ đó dẫn đến các bệnh nguy hiểm như: ung thư, bạch cầu, nhiễm độc gan,...Đối với trẻ em, khi tiếp xúc với môi trường đất sẽ dễ bị dị tật bẩm sinh, rối loạn hô hấp và một số bệnh ngoài da khác.
Ô nhiễm khác
Các loại ô nhiễm môi trường khác như ô nhiễm tiếng ồn gây ảnh hưởng tâm lý con người. Hiệu ứng nhà kính gây biến đổi khí hậu. Tùy vào mức độ và loại môi trường bị ô nhiễm mà sẽ tương ứng với những hậu quả tiêu cực khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người và sinh vật, đến môi trường sống và đến nền kinh tế-xã hội của đất nước.
Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường hiện nay
Để khắc phục ô nhiễm môi trường, cần có sự kết hợp của nhiều biện pháp khác nhau, từ công nghệ, giáo dục đến quản lý và pháp luật. Cải thiện và bảo vệ môi trường không chỉ là trách nhiệm của một cá nhân hay tổ chức nào mà cần sự tham gia của toàn xã hội.
- Trồng nhiều cây xanh để lọc không khí, cải thiện ô nhiễm không khí.
- Tái chế rác thải giúp giảm lượng rác thải vào môi trường
- Phân loại rác thải, xử lí rác thải để loại bỏ chất độc hại.
- Tiết kiệm điện, tiết kiệm nước sạch.
- Biết cách xử lí bụi, và khí thải độc hại.
- Hướng đến nông nghiệp xanh bằng cách sử dụng phân bón sinh học hoặc tự ủ phân.
- Sử dụng các sản phẩm tái chế.
- Áp dụng "Công nghệ xanh".
- Tăng giáo dục môi trường nâng cao nhận thức cộng đồng
- Thực hiện các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường một cách nghiêm túc.
Xem thêm: Tái chế là gì? Các ý tưởng tái chế rác thải độc đáo
Thực trạng ô nhiễm môi trường ở Việt Nam hiện nay
Thực trạng ô nhiễm môi trường ở Việt Nam hiện nay đang ở mức báo động cao. Dựa trên thông tin từ Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, chất lượng không khí ở nhiều nơi trong thành phố đang ở mức "xấu" và "rất xấu". Sự gia tăng của hạt bụi mịn PM2.5, với nguồn gốc chính từ việc vận chuyển, đốt cháy rơm rạ và hoạt động của các nhà máy công nghiệp, được xác định là nguyên nhân hàng đầu.
Dữ liệu mới nhất cho thấy mỗi ngày, thành phố Hồ Chí Minh phát sinh hơn một triệu mét khối nước thải sinh hoạt, tuy nhiên, chỉ có khoảng 60% số này được làm sạch theo tiêu chuẩn. Phần nước thải còn lại, không qua xử lý kỹ càng, đang làm ô nhiễm các dòng nước nghiêm trọng, gây ảnh hưởng không nhỏ tới sức khỏe cộng đồng và môi trường sống.
Phương tiện di chuyển chính tại nước ta là xe máy, vì vậy không thể tránh khỏi tình trạng lượng khí thải ra môi trường ngày càng nhiều gây ô nhiễm không khí tại Việt Nam.
Bộ Tài Nguyên và Môi trường đang kêu gọi các khu vực trên toàn quốc chú trọng hơn nữa vào việc giám sát và giải quyết các trường hợp vi phạm quy định môi trường, nhất là những hành động gây ra ô nhiễm môi trường nặng nề. Bên cạnh đó, cơ quan này cũng nhấn mạnh việc mở rộng các hoạt động tuyên truyền để cải thiện nhận thức của công chúng về tầm quan trọng của việc giữ gìn môi trường.
Trên đây là những thông tin mà Vệ Sinh Công Nghiệp Năm Sao muốn chia sẻ đến bạn về ô nhiễm môi trường là gì? Nguyên nhân, hậu quả, cách khắc phục. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết bạn sẽ hiểu rõ hơn những hậu quả mà ô nhiễm môi trường gây ra từ đó đưa ra những biện pháp hữu ích để khắc phục và bảo vệ môi trường. Mỗi chúng ta cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, giáo dục con cái và tuyên truyền cho người thân cùng nhau chung tay góp phần bảo vệ môi trường.
